Kobieta w ciąży u dentysty. Wszystko, o czym powinnaś wiedzieć, żeby świadomie i bez lęku o dzidziusia i swoje zdrowie, usiąść na fotelu dentystycznym.
Pytanie podstawowe: czy należy w ciąży
leczyć się u stomatologa?
Można, a nawet trzeba! Zdrowa jama
ustna jest bardzo ważna dla prawidłowego rozwoju ciąży. Wizyta u
dentysty powinna być zalecona i wymagana przez lekarza ginekologa.
Jednak ciąża, mimo że to stan
fizjologiczny, predysponuje do próchnicy i chorób przyzębia.
Powodem tego jest kilka czynników.
- niskie pH śliny (odczyn kwaśny) w ciąży i jej zmniejszona ilość spowodowana zmniejszoną pracą ślinianek, ale też przyspieszonym oddechem. Suchość śluzówki skutkuje słabym naturalnym oczyszczaniem zębów i przez to większym narażeniem na próchnicę.
- zwiększona ilość bakterii powodujących próchnicę w jamie ustnej,
- nocne podjadanie, częste przekąski w ciągu dnia ( warto zjeść mały posiłek zawierający złożone węglowodany ok. godziny 22, żeby uniknąć nocnego napadu głodu),
- zachcianki, często słodkie...Cukier w ciąży jest nie wskazany nie tylko ze względu na zwiększone ryzyko cukrzycy ciążowej, ale powoduje on powstanie u dziecka upodobania do słodkiego smaku i upośledza czynność komórek wytwarzających zębinę u płodu,
- refluks, zgaga- cofanie się kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku,
- nasilone wymioty (kwasy powodują obniżenie pH, a przez to ubytki erozyjne szkliwa i większą skłonność do próchnicy),
- senność, zmęczenie- nie zawsze kobiety w ciąży z powodu zmęczenia mają chęć i siłę na wieczorne zabiegi higieniczne.
Przy prawidłowej
higienie i dużej świadomości kobiety ciężarnej, mitem staje
się powiedzenie, że na każdą ciążę traci się 1 ząb.
Utrata zębów w ciąży wynika z zaniedbań, choć na pewno ciąża
podnosi ryzyko rozwoju choroby próchnicowej, jednak prawidłowa
profilaktyka pozwala tego uniknąć.
Mitem jest też
to, że płód wyciąga z wapń z zębów matki. Owszem, rozwój
dziecka zwiększa zapotrzebowanie na ten makroelement, jednak pobiera
go on z przewodu pokarmowego matki przez krew, a nie z jej zębów :)
Dlatego ważne jest jego odpowiednie dostarczanie z dietą, podobnie
jak witaminy A, D, C oraz innych mikro- i makroelementów (fosfor,
żelazo). Objawem niedoboru wapnia w ciąży są nasilone, bardzo
bolesne skurcze mięśni łydek.
Poza leczeniem
próchnicy należy zadbać o leczenie przyzębia. Choroby przyzębia
są zagrożeniem dla płodu- wiadomo, że powodują niska masę
urodzeniową dziecka i mogą doprowadzić do przedwczesnego porodu.
Cukrzyca ciężarnych zwiększa ryzyko powstania paradontozy.
Paradontoza może też być związana z rzucawką, z powodu
podwyższonego poziomu CRP. Choroba przyzębia może występować pod
postacią „guza ciążowego”, nacieku zapalnego na dziąśle,
zlokalizowanego, krwawiącego obrzęku. Dziąsła w ciąży mogą być
z powodu zmian hormonalnych samoistnie krwawiące, zaczerwienione i
obrzęknięte.
Zatem jak powinniśmy dbać o
higienę jamy ustnej w ciąży?
- szczotkować zęby 2 razy dziennie pastą z fluorem. Fluor, owszem, przenika przez łożysko, ale w czasie szczotkowania nie połykamy dużej jego ilości- fluor dostarczany z pastą do zębów ma za zadanie wbudować się w szkliwo i wzmocnić je, pozostając na jego powierzchni. Nie należy jednak w ciąży łykać tabletek z fluorem jako suplementu diety,
- stosować nitkę dentystyczną przynajmniej 1 raz dziennie,
- płukać zęby płynami bez alkoholu, zawierającymi fluor lub 0,12 % chlorheksydynę,
- stosować ksylitol, albo w pastach do zębów, albo żuć gumy zawierające ksylitol ( jednak żucie gumy nie zastępuje mycia zębów!),
- płukać jamę ustną każdorazowo po wymiotach -wodą lub roztworem sody oczyszczonej ( 1 łyżeczka na szklankę wody).
Najlepszym czasem na wizytę jest II
trymestr ciąży i początek III trymestru (14-30 tydzień).
W I trymestrze nie planujemy żadnych
zabiegów stomatologicznych, a ograniczamy się do zabiegów
koniecznych (np. ostry ból zęba). Jest to czas największej
wrażliwości płodu na czynniki szkodliwe i dlatego niezbędna jest
duża ostrożność, a wręcz unikanie stosowania leków
przeciwbólowych, środków znieczulających itp.
Pozycja na fotelu, zwłaszcza w
zaawansowanej ciąży jest istotna ze względu na ryzyko wystąpienia
zespołu żyły głównej górnej, który polega na tym, że w
pozycji na plecach lub na prawym boku jest ona uciskana i może dojść
do nagłego spadku ciśnienia i utraty przytomności oraz
niedotlenienia płodu. Należy przyjmować pozycję siedzącą lub
półsiedzącą z lekką rotacją w lewą stronę (można podłożyć
coś – zwinięty sweter lub kocyk pod prawe biodro) .
Leki -jakie można stosować, a
jakie są zabronione?
- znieczulenia
Nie ma jakichś
„specjalnych” znieczuleń dla kobiet w ciąży. W I trymestrze
unikamy podawania znieczuleń, jak i innych leków, poza tymi, które
zaleci lekarz ginekolog. W II trymestrze znieczulanie jest
bezpieczne, natomiast pod koniec III trymestru podanie znieczulenia,
jak i sama wizyta u stomatologa może powodować przedwczesny poród.
Znieczulenie zawiera niewielką ilość adrenaliny, jednak jest to
ilość nieporównywalnie mniejsza do adrenaliny, która produkuje
ciało w sytuacjach stresowych- a taką jest często wizyta u
dentysty.
- antybiotyki
amoksycylina,
metronidazol, erytromycyna, penicylina, cefalosporyny, klindamycyna
są w grupie B (
badania na zwierzętach nie wykazują ryzyka dla płodu, brak badań
z grupą kontrolną na kobietach w ciąży).
tetracykliny-
grupa D ( udowodnione
zagrożenie dla płodu, ale w pewnych okolicznościach stosowanie
tych leków w kobiet w ciąży może być akceptowalne). Powodują
przebarwienia zębów u dziecka.
chloramfenikol-
grupa X (ryzyko
stosowania u ciężarnych przewyższa ewentualne korzyści). Może
spowodować śmierć płodu, toksyczny dla matki.
- leki
przeciwbólowe
paracetamol-
(grupa B) można stosować w czasie ciąży i laktacji.
aspiryna,
ibuprofen- (grupa C/B) nie stosować w ciąży i w czasie
karmienia. Aspiryna powoduje zwiększone krwawienie, może wywołać
rozszczep podniebienia u płodu, a ibuprofen mogą prowadzić do
uszkodzeń przegrody międzykomorowej i opóźnionego porodu.
-leki
przeciwgrzybicze
klotrimazol,
nystatyna -(B) można stosować
flukonazol,
ketokonazol- toksyczny dla płodu, itrakonazol-teratogenny
(C) .
-inne
benzodiazepiny
(Relanium)- mogą wywołać rozszczep wargi lub podniebienia.
Alkohol, tytoń,
kokaina, androgeny, kortykosteroidy, leki fibrynolityczne, retinoidy
(kremy na trądzik!), fenytoina- wykazują działanie teratogenne
(wywołują wady płodu).
Żadnych leków
nie wolno zażywać bez konsultacji lekarskiej.
Jakie zabiegi są konieczne i
wskazane, a jakich w czasie ciąży nie wolno wykonywać?
Leczenie ubytków i skaling (usunięcie
kamienia), lakierowanie- to zabiegi wręcz niezbędne.
O ile to możliwe, wszelkie zabiegi
endodontyczne czy chirurgiczne odkłada się na czas po porodzie.
Można leczyć zęby kanałowo, jeśli jest taka konieczność,
jednak jest to utrudnione ze względu na brak możliwości
wykonywania licznych zdjęć rtg. Pojedyncze zdjęcie można wykonać,
o ile pacjentka jest dobrze zabezpieczona fartuchem ochronnym, a
zdjęcie jest niezbędne do pilnego leczenia lub usunięcia zęba.
Nie wykonujemy w ciąży zdjęć
pantomograficznych, wybielania zębów, ozonoterpii, skomplikowanego
leczenia protetycznego. Należy unikać sedacji – leczenia w gazie
rozweselającym, szczególnie w I trymestrze, ze względu na reakcję
podtlenku azotu z witaminą B12, która uczestniczy w tworzeniu DNA.
Uwaga. W ciąży występuje
fizjologiczna nadkrzepliwość krwi i czasem zostaje włączone
leczenie lekiem rozrzedzającym krew- heparyną. Należy o tym zawsze
poinformować lekarza dentystę.
Co refunduje kobietom ciężarnym
NFZ w ramach leczenia stomatologicznego?
Poza standardowym
pakietem kobietom ciężarnym oraz w połogu przysługuje leczenie
kanałowe wszystkich zębów ( poza ciążą u dorosłych tylko od
kła do kła).
1 wizyta po urodzeniu dziecka
-kiedy?
Powinna mieć
miejsce około 6 miesiąca życia, w okolicy początku wyrzynania
zębów mlecznych, a najpóźniej około 12 miesiąca. Ma ona służyć
ocenie stanu jamy ustnej dziecka, przekazaniu zaleceń dietetycznych
i higienicznych, stopniowej adaptacji dziecka do gabinetu i
personelu, edukacji rodziców i włączeniu profilaktyki próchnicy.
I jeszcze jedno bardzo ważne! Przyszłe
Mamy! Pamiętajcie że próchnica jest chorobą bakteryjną, zakaźną!
Nie wolno dopuścić do przekazania swoich bakterii z jamy ustnej
dziecku -nie wolno oblizywać smoczków i łyżeczek do karmienia, a
także niewskazane jest całowanie dziecka w usta ( choć to bardzo
kuszące:) Przekażcie tę informację również babciom i dziadkom!
Źródło pomocnicze: PSD
Bardzo fajny wpis. Pozdrawiam.
OdpowiedzUsuńBardzo pomocne dane i na pewno każda młoda mama powinna z nich skorzystać. Ja również jestem zdania, że dość istotnym jest to, aby mieć dobrego lekarza prowadzącego ciążę czyli ginekologa. W moim przypadku świetnie spisywali się ginekolodzy z https://cmp.med.pl/cmp-goclaw/ginekolog/ i mogę ich polecić każdemu.
OdpowiedzUsuńOczywiście, że zęby w ciąży trzeba wyleczyć jeśli nie udało się wcześniej. Jeśli jest taka konieczność to wykonuje się także leczenie kanałowe, przy zachowaniu ostrożności i stosując odpowiednie leki i preparaty które nie zaszkodzą dziecku. Warto przed zapisaniem się zapytać czy lekarz przyjmuje kobiety w ciąży. Na pewno tacy specjaliści jak stomatolog gdynia bez problemu takiego leczenia się podejmą i wykonają je bezpiecznie i bezboleśnie.
OdpowiedzUsuń